บทนำประวัติพระโพธิสัตว์กวนอิม

ศาสนาในประเทศจีน มีศาสนาใหญ่ๆ อยู่สามศาสนาอันได้แก่ เต๋า ขงจื่อ และพุทธศาสนา ขงจื่อและศาสนาเต๋าเป็นศาสนาที่มีถิ่นกำเนิดใประเทศจีนเอง ส่วนศาสนาพุทธเป็นศาสนาที่เผยแผ่มาทางตะวันตก ศาสนาพุทธก็เป็นที่เคารพนับถือไม่ยิ่งหย่อนไปกว่าขงจื่อและเต๋าในแผ่นดินจีนจะมีภูเขาที่มีชื่อเสียงอยู่สี่แห่งซึ่งมีปูชนยสถานทางพุทธศาสนาประดิษฐานอยู่อันได้แก่ ภูเขาจิ่วฮัวมีพระกษิติครรภ์โพธิสัตว์ประดิษฐานอยู่ ภูเขาอู่ไถ มีพระมัญชูศรีโพธิสัตว์ประดิษฐานอยู่ ภูเขาเอ่อเหมยมีพระสมันตภัทรโพธิสัตว์ประดิษฐานอยู่ และภูเขาผู่ถัวมีพระอวโลกิเตศวรโพธิสัตว์หรือประโพธิสัตว์กวนอิมประดิษฐานอยู่ พระโพธิสัตว์ทั้งสี่ต่างก็ได้รับการยกย่องอย่างมากในพุทธศาสนามหายาน แต่พระโพธิสัตว์กวนอิมจะมีผู้นับถือมากที่สุด พระนามของพระองค์เป็นที่รู้จักกันดีตั้งแต่เด็กตลอดจนถึงผู้เฒ่าผู้แก่แม้แต่สตรีในศาสนาขงจื่อยังรู้จักดี ปัจจุบันพระโพธิสัตว์กวนอิมนับวันจะมีผู้นับถือมากยิ่งขึ้น ทั้งนี้อาจเป็นเพราะธรรมานุภาพของกวนอิม แต่ประชาชนส่วนใหญ่มักนับถือพระองค์ในทางหลงงมงาย ซึ่งในทางตรงข้ามแล้วจุดมุ่งหมายของโพธิสัตว์ต้องการให้ชาวโลกได้เข้าใจในพุทธธรรมเพื่อจะได้บรรลุถึงฝั่ง ในสัทธรรมปุณฑริกาสูตรกล่าวว่า “สรรพสัตว์ที่ทุกข์กังวลตั้งใจสวดพระนาม โพธสัตว์ก็จะเพ่งเสียงนั้น ล้วนจะได้รับการหลุดพ้น พระองค์คือโพธิสัตว์กวนอิม” จากอักษรไม่กี่ประโยคนี้จึงทำให้คนส่วนใหญ่หลงงมงายยิ่งขึ้น ขอเพียงให้เชื่อถือกวนอิมไม่คำนึงว่าตนเองจะประพฤติอย่างไรพระโพธิสัตว์กวนอิมก็จะมาปกป้องเขา ประทานความอยากให้พวกเขาสมหวัง ซึ่งสิ่งที่พวกเขากลัวกันมากที่สุดคือความตาย ตายแล้วก็ตกนรก ไม่ได้ไปผุดไปเกิดจึงทำให้มีการสวดพระนามของกวนอิม เพื่อให้มีอายุยืน มีการถือศีลกินเจ เพื่อหวังว่าสักวันหนึ่งเมื่อตายไปแล้วจะได้ไปเสพสุขที่พุทธภูมิ เพราะความโลภมากเห็นแก่ได้ของตนเองโดยไม่คำนึงว่าสิ่งที่ตนเองได้กระทำอยู่ทุกวันล้วนเป็นบาป เพื่อสนองความศรัทธาของตนที่มีต่อกวนอิม จึงได้สร้างรูปลักษณ์แปลกๆ ต่างๆ เพื่อสักการบูชา ผู้ที่อยากได้บุญวาสนาก็จะสักการะพระกวนอิมทรงจีวรขาว ผู้ที่อยากได้บุตรก็จะสักการะพระกวนอิมที่อุ้มเด็กพวกชาวประมงที่จับปลาก็จะไหว้พระกวนอิมที่ถือตะกร้าปลาฯ ต่างๆเป็นต้น ทำให้รูปลักษณ์ของกวนอิมนับวันก็ยิ่งสับสนยิ่งขึ้น ซึ่งห่างไกลจากหลักธรรมมากยิ่งขึ้น เพราะฉะนั้นคนที่บูชากพระโพธิสัตว์กวนอิมจึงมีมากดุจขนวัว แต่ที่บรรลุมีน้อยดุจเขาวัว จึงรู้สึกน่าสมเพชยิ่งการที่ข้าพเจ้าได้แปลเรื่องพระโพธิสัตว์กวนอิมให้ชาวไทยได้อ่านให้กว้างขวางยิ่งขึ้นนี้ ก็เพื่อให้ท่านผู้อ่านได้รู้จักเป็นประการที่หนึ่ง อีกประการหนึ่งก็เพื่อให้เห็นความแยบยลของพุทธธรรมทำให้ผู้หลงงมงายจะได้มีความกระจ่างแจ้งในธรรมจะได้บรรลุถึงฝั่งนิพพาน แม้จะมีปณิธานที่สูง แต่จะบรรลุถึงเป้าหมายหรือไม่ยังไม่รู้ก่อนที่จะเริ่มเรื่องก็อยากพูดถึงพระธรรมกายของโพธิสัตว์กวนอิมว่าเป็นบุรุษหรือสตรี บ้างก็ว่าเป็นบุรุษบ้างก็ว่าเป็นสตรีตามสามัญสำนึกแล้ว หลายๆ คนก็บอกว่าพระโพธิสัตว์เป็นสตรี เพราะบัางได้สมัญญาว่าพระแม่กวนอิม แต่ในหนังสือบันทึกของหูสือหลิง และบันทึกกวนอิมของหวังฟ่งโจวจะบ่งชี้ว่าพระโพธิสัตว์กวนอิมเป็นบุรุษโดยมีหลักฐานอ้างอิง ต่างๆ นานนา แต่ในพงศาวดารจีนฝ่ายเหนือได้บันทึกไว้ว่า ในความฝันของนายอวี่จื่อไฉที่พบเห็นกลับเห็นโพธิสัตว์กวนอิมเป็นสตรีงาม จักรพรรดิอู่เซินแห่งราชวงศ์ไป๋ฉีก็ได้ฝันเห็นพระโพธิสัตวกวนอิมเป็นสตรีที่สวยงามเช่นกันปัญหานี้จึงไม่สามารถสะสางได้ง่ายนัก และจากหลักฐานในเรื่องราวของพระโพธิสัตว์กวนอิมก็จะสามารถอธิบายได้ ทั้งนี้เพราะโพธิสัตว์กวนอิมีเมตตาห่วงใยชาวโลก จึงมักแปลงกายมาช่วยเหลือตามแต่บุญสัมพันธ์ มีการแปลงกายเป็นรูปลักษณ์ต่างๆ กันถึงสามสิบสามรูปลักษณ์ตามแต่สถานการณ์ในขณะนั้น ดังนั้นเมื่อชาวบ้านในแต่ละทื้องถิ่นที่ได้ประสบพบเห็นพระโพธิสัตว์ในรูปลักษณ์แบบไหนก็มักจะสร้างพระโพธิสัตว์กวนอิมตามที่ตนได้เห็นเพื่อสักการบูชาจึงทำให้รูปลักษณ์ของพระโพธิสัตว์มีอยู่หลายรูปแบบ ซึ่งล้วนเป็นผลมาจากการแปลงร่างของพระโพธิสัตว์กวนอิมทั้งสิ้น มิใช่ในบันทึกจะเขียนแต่งเอาเองก็หาไม่ดังจะยกตัวอย่างที่มีบันทึกในประวัติศาตร์ ลองมาฟังประวัติกันดู "พระโพธิสัตว์แห่งความการุณย์ ทรงมีวงพักตร์งดงามละมุนเปี่ยมเมตตาพระเกศาดำขลับดุจเมฆยามรติกาล พระฉวีผุดผ่องบริสุทธิ์ยิ่งกว่างาช้างพระเนตรงามกว่านัยน์ตาของสตรีใดในโลกพัสตราภรณ์เครื่องทรงสีขาวสกาวแสงราวสายฟ้า พระหัตถ์ซ้ายทรงแจกันหยกขาวเปี่ยมน้ำทิพย์แห่งความกรุณา พระหัตถ์ขวาทรงกิ่งหลิวพระกรรณคอยสดับฟังเสียงร่ำร้องทุกขเวทนาของสัตว์โลกพระเมตตายิ่งใหญ่เป็นที่ประจักษ์แก่เราสมพระนามพระมหาโพธิสัตว์กวนอิมอวโลกิเตศวร"
เจ้าแม่กวนอิมผู้ทรงสดับเสียงทุกขเวทนาของของสัตว์โลกเมื่อพุทธศาสนาแผ่หลักธรรมมาถึงประเทศจีน ทุกคนต่างแสวงหาหนทางหลุดพ้นจากวัฏสงสาร หากแต่สตรีที่มีความกตัญญูสูงส่งผู้หนึ่งยอมละทิ้งอิสริยยศแห่งเจ้าหญิง ออกบวชเพื่อแสวงหาธรรมอันประเสริฐ เพื่อช่วยเหลือสรรพสัตว์ให้พ้นทุกข์ พร้อมการผจญภัยอันยิ่งใหญ่สู่เทือกเขาหนาวเหน็บ จนสำเร็จเป็นพระโพธิสัตว์ผู้สดับฟังเสียงทุกข์สุขของสัตว์โลกดังพระนาม "กวนซีอิมพู่สัก"